İki binli yıllara girildiğinde Çin mallarının çarşıları ve pazarları istila etmeye başlamasıyla birlikte önemli bir değişim yaşandı. "Ne alırsan 1 milyon" gibi sloganlarla tanınan milyoncu dükkânlar hızla yayıldı. Bu dükkânlar plastik ve plastik türevlerinden üretilen her türlü ürünü içeren çeşitli eşyaları ucuz fiyatlarla sunuyordu. Mutfak gereçleri, süs eşyaları, oyuncaklar, tekstil ürünleri ve daha birçok kategoride ürünler bu dükkânlarda bulunabiliyordu. "Hint Pazarı", "Japon Pazarı", "Sosyete Pazarı" gibi adlarla anılan bu yerler genellikle Çin ürünleriyle doluydu.

Bu istila sonucunda zamanla tüketim konusunda bir kırılma yaşandı. Bu ürünler çok kaliteli olmasa da hem çok ucuz hem de yeniydi. ‘Kullan At’ ya da tek kullanımlık ürünler çöp dağları oluştursa da işportanın sonunu getirmişti. Kullan at anlayışı çok çabuk yayıldı. Çünkü bulaşık derdi yok, silme derdi yok, kırılma derdi yoktu. Olsa da üzülecek kadar bir değeri yok, hatırası yoktu. Kullan ata ve yeniye öyle alışıldı ki insanlar zamanla ikinci el bir eşya kullanmak istemez hale geldi.

İnsanların alışveriş alışkanlıkları ve tüketim tercihleri hızla evriliyordu. Bu da işletmelerin ve esnafın adaptasyon yeteneklerini sürekli olarak test ediyordu. Eskiler alırım satarım yerine bez afişlere ‘Patron çıldırdı’, ‘Büyük indirim’ yazar oldular. Son çeyrek yüzyılın her beş yılında tüketim alışkanlıklarımız konusunda sanki çağlar kapanıp çağlar açılıyordu.

Halbuki otuz yıl önce bu ülkede insanlar ikinci el bir ürün kullandığı için eksiklik hissetmez, bunu tekrarlamaktan çekinmez, alay konusu da olmazdı. Bir eşyadan tastamam faydalanılır, hayrı görülürdü. Peynir tenekeleri saksı olur, naylon poşet olmadığı için birçok şey saklanan eski gazetelere sarılırdı. Ahşap bir mobilya, kitap, elbise ya da döşek kaçıncı defadır bilinmez yeni alıcısının ihtiyacını karşılardı.

Günümüzde bir ailenin yıllık atık miktarının yaklaşık iki ton olduğu bilinmektedir. Bu, insanların doğaya bıraktığı atıkların ciddi boyutlara ulaştığını göstermektedir. Atıkların bu kadar hızla artmasının temel nedeni tüketim alışkanlıklarının değişmesi ve kontrolsüz tüketim eğilimidir.

Teknolojinin hızla geliştiği çağımızda insanların daha az emekle daha çok tüketim yapmalarını hedefleyen bir eğilim gözlemlenmektedir. Bu durumun zaman ve enerji tasarrufu sağlamak amacıyla üretimde kullanılacağı varsayılmaktadır. Ancak kolaylık ve konfor sağlayan teknolojik gelişmelerin insanları daha çok beceriksizliğe ve atalete sürüklediği gerçeği de göz ardı edilmemelidir. Özellikle görseller ve müşteri yorumları ile karar vermeye zorlanan bireylerin gereğinden fazla ve kalitesiz ürünleri tüketme eğiliminde oldukları gözlemlenmektedir.

Cep telefonun hayatımıza girişinden sonra insanlarda oluşan teknoloji açlığı aşınma sonrası duvarları patlayan bir baraj gibiydi. Adeta her yer teknoloji seli altında kaldı. Telefonlar internetle bütünleştikten sonra da arz talebi karşılayamaz oldu. Mobil ödeme, yapay zekâ, büyük veri, bulut, çip, kripto para, nano, giyilebilir ve drone teknolojileri çok çabuk hayatımızda yerlerini aldı. Bu gelişmelerin bir sonucu olarak arama motorları, sosyal medya, siber güvenlik ve e-ticaret şirketlerinin doğuşu gerçekleşti. Tabii ki bundan insanların alışveriş tercihleri de nasibini aldı.

Reklamlar, sosyal medya ve çevresel etkilerle insanlar sürekli olarak tüketim çağrısına maruz kalıyor. Ancak bu tüketim akışının faturası giderek daha fazla bir şekilde çevremize ve bireysel yaşamlara yansıyor.

Aşırı tüketim bireysel ve toplumsal düzeyde bir dizi olumsuz sonuca yol açmaktadır. Ekonomik olarak bireylerin bütçeleri üzerinde ağır bir yük oluşturmakla birlikte tasarruf yapma yeteneklerini azaltmaktadır. Çevresel olarak aşırı tüketim doğal kaynakların aşırı sömürülmesine yol açarak atıkların artmasına neden olmaktadır. Ayrıca tüketimlerimizin üzerimizde ruhsal ve duygusal olarak etkisi vardır. Sahip olduğumuz maddi şeyler bizi mutlu etmek yerine daha fazla arzu yaratır ve içsel tatmin duygumuzu zayıflatır.

Tüketim alışkanlıklarımızı mümkün olduğunca kaliteli, çeşitli ve gerçekçi bir şekilde yönlendirmek önemlidir. Gerçek hayatta deneyimler yaşamak, sanal dünyanın ötesinde geziler yapmak ve çevremizdeki güzellikleri keşfetmek ruhsal ve duygusal sağlığımızı desteklerken aynı zamanda da tüketim alışkanlıklarımızı dengelememize yardımcı olur.

Küçük tüketim alışkanlıklarına geçiş yapmak hem bireysel mutluluğumuzu artırmamıza hem de çevremizi koruma konusunda bir adım atmamıza yardımcı olacaktır. Daha az tüketerek sadece gerçek ihtiyaçlarımızı karşılamakla kalmayız aynı zamanda daha bilinçli ve sürdürülebilir bir yaşam tarzı benimseyerek çevremize ve gelecek nesillere de katkıda bulunuruz.

Küçük mutluluklar aslında büyük başarıların temelini oluşturabilir. Sahip olduğumuz şeylere gerçekten değer vererek ve basite disipline olarak daha derin bir memnuniyet ve mutluluk elde edebiliriz. Bu nedenle sadece fazlasına sahip olmanın değil, sahip olduklarımızın değerini bilmek ve onları amacına uygun kullanmak önemlidir.