Bazen bozkırın bağrından yükselen acı bir yakarış...

Bazen de medeniyetin beşiğinden yankılanan bir serzeniş... 

Canımız acıdığında bu sorunun öznesi bazen dünya oldu…

Bazen de hakkımızı çaldığını düşündüklerimiz... 

Kimi zaman acı acı “Adaletin bu mu dünya?” diye eşlik ettiğimiz bir türkü sözünde… Kimi zaman da hareketli bir şarkının “Yanına kalsa da, yarına kalmaz” sözlerinde… Bir odak noktası olmuş... 

“Ağabeyime alıyorsun da bana niye almıyorsun?” diye, babasına ağlayan çocuğun aradığı şey olmuş...

Adına kitaplar yazılmış, dersler okutulmuş... 

Nakaratlarda kendine yer bulmuş... 

Uğruna mahkemeler kurulmuş olan... 

Adalet...

İnsanlar adaleti, istedikleri sonucu alamayınca mı arar? Yoksa kendisi hak etmemiş de olsa adaleti arayabilir mi? Yine aynı ses tonuyla ve beklentiyle…

Her şeye dair beklentisi olan “insanın" adalet beklemesi doğal. Peki, birbirlerine göre tam tersi davranış sergileyen iki insanın günün sonunda bekledikleri şeyin aynı olması ne kadar doğal?  

İstediği olmayınca annesine defalarca vuran çocukla annesine yardım eden çocuk aynı olabilir mi?

Dersine çalışan gençle “ekranı” elinden düşürmeyen genç, birbirine denk olabilir mi?

Emek veren elemanla kaytaran ne kadar bir olabilir?

Peki, duvarı çatlatıp çıkan çiçekle yapay “solmaz” çiçek? 

Ya yük alanla yük olan?

Dost ile düşman?

Adil ile zalim?

Geceyle gündüzün eşit olmaması gibi… Hiçbiri birbirine ne eşittir ne de denktir…

Aynısını yapmak, aynısını vermek, aynısını söylemek değildir. Adalet, benzerini yapmak da değildir. “Hakkını vermektir” der Deneyimsel Tasarım Öğretisi.

Ne kadar ekmek, o kadar köfte misali... Fakat; insan tabiri caizse ekmeği olmadan yemeye çalışıyor köfteyi. Kotayı ekmekle değil, etle doldurmaya çalışıyor. Oysa insan, midesine bile hak ettiğini vermiyor. Nasıl olur da dışarıda adalet arayabilir? Yahut midesinden adil davranmasını bekleyebilir? Oysa o kişinin midesi bile aynı tepkiyi vermiyor. Sahibi ona adil davranmazken, aynı şeyi yaparak karşılık vermiyor. Mide, o insanın aşırı yemesine karşı doğru tepkiler veriyor. O aşamada elbette o kişinin karın ağrısı olacak. Lakin bunun sebebi mide değil, emanet olarak verildiği kişidir. Mide “sen böyle yaparsan ben de çalışmıyorum o zaman” demiyor. İnsan, yine bir yerlerde adalet isteyip, mutluluğu aramaya çalışıyor: “At bir hap, ağırısı geçsin.” Tekrar ve tekrar... Sonra ne mi? “Benim mide sıkıntı ya... Bu işler de hep beni bulur! Bu nasıl iş?” diye feryat eder. Gerçek “sıkıntıyı" bulamayınca, bu sefer yaptığı şey midesini aldırmak. İşin acı özeti şu: “mideme hakkını vermedim ve hayattan adalet bekledim...” 

Ufak bir çocuk tüm gücüyle annesine vursa ne olur? Annesi de kalkıp ona vurur mu? Gerçek annesiyse vurmaz tabii. Adalet, aynını yapmak olsaydı ne olurdu? Annenin de çocuğuna tüm gücüyle vurması gerekirdi. Ancak adalet; aşırılaşmamaktır, kıvamda olmak, mutedil kalmaktır. O zaman aşırılaşana, aşırılıkla karşılık verilmez. Kötü söze, kötü sözle karşılık verilmez. Ama insan altta kalmak istemez. Yanına kalsın istemez, yarına da kalsın istemez. Hemen olsun, şimdi olsun ister. Fakat; gerçeğin gerçekleşme stili, yani bir zamanı vardır. O hemen değil, zamanı geldiğinde gelir. Çünkü o duvarı çatlatan çiçek bir anda duvarı delmedi. Damla damla suyunu alarak hayat buldu ve güneşine ulaştı. 

İnsan o çiçeğin tohum olduğu geçmişine gitse ne yapar? Yine o dilinden düşürmediği soruyu sorar. Ve peşinden “Diğer çiçekler toprağındayken bu çiçeğin hakkı çalınmış” der. Çünkü insan sebeplere göre değil, sonuçlara göre tepki verir. Zaten golü burada yer, adaleti tam da burada ıskalar.

Hayat insana asla borçlu kalmaz. Acı borcunu da öder, haz borcunu da. Öyleyse, hangi zalimin yanına kar kalmış ki hayatın adil olmadığını söylüyorsun ey insan? Kim hakkını alamadan gitmiş ki sana yanlış yapanla didişiyorsun?

Nerede olduğunla, hangi şartta bulunduğunla ilgilenme. 

Sen yeter ki o çiçek gibi bulunduğun yerle ilgilenme. Sana emanet olarak verilenlerin hakkını ver. 

Yeter ki sen, senin hakkını ver.

Ki hayat da sana hakkını versin. 

Çünkü adalet sadece adil olana değil, herkesedir. 

Kiminin payına acı düşer, kiminin payına sevinç. 

Rastgele değil, yapıp edilenlere göre... 

Adil olana ödül...

Zalim olana ceza...