Archive for Ekim 2025

-Kemal merhaba nasılsın?

Kemal’in nutku tutulmuştu. En çok konuşmak istediği insan telefonda karşısındaydı. Sesi içine kaçmıştı, sanki. Oysa bu anın ne kadar da çok provasını yapmıştı. Nilaya ondan ne kadar hoşlandığını saatlerce anlatabilirdi.

Toparlanmaya çalıştı. Şoktan çıkması gerekiyordu.

-Duyuyor musun?

-Evet, evet salondaydım, kalabalık ev biraz. Balkona çıktım şimdi. Seni dinliyorum.

-Bu akşam bende toplanıyoruz arkadaşlarla bir veda partisi yapıyoruz. Seni de davet etmek istedim.

-Nerede toplanıyorsunuz?

-Bizim evde, parti dediysem öyle çok da kalabalık değiliz. Biz bize bir ortam.

-Tabi tabi gelirim. Diyerek kapadı telefonu.

Kalbinin atışı dışardan duyulmasın diye bir süre daha bekledi balkonda. Sonra salona geri döndü.

-Oğlum hadi gel, kahvaltıya, sonra başlarsın dersine.

Seslenen annesiydi.

Kemal mutfağa yöneldi. Kahvaltıda Nilay ile yaptığı görüşmeyi düşünüyordu, hala.

Kemal üniversite son sınıftaydı, ailesine okulu uzatmadan bitireceğine söz vermişti. Final sınavlarında bir ders dışında hepsinden geçmişti. Son kalan ders için bütünleme sınavına hazırlanıyordu. Bir haftadır çok düşük tempoda çalışıyordu.

Sınav dönemi Nilayla karşılaştıklarında aralarında geçen konuşmalar onun beklentisini daha çok artırmıştı. Nilayı okula başladıkları ilk günden beri takip ediyordu. Ona karşı beslediği duygular hoşlanmanın çok ötesindeydi.

Son konuşmaları kafasının daha da çok karışmasına sebep olmuştu. Öte yandan sınavı ihmal etmemesi gerekiyordu.

İnsan çok istediği şeyi elde etmeye yakın olduğunu düşündüğünde, o fırsat anını bir daha elde edemeyeceği duygusuyla heyecanlanır.

Kemal ilk defa okul ortamı dışında bir yerde Nilay ile bir arada olma fırsatını yakalamıştı.

Zaten haftayı verimsiz bir şekilde tamamlamıştı. Çalışması gereken konuları ertelemişti. Hepsi son akşama kalmıştı. Bir şekilde hallederim diyerek bugüne gelmişti.

Kahvaltı sonrası ders çalışmak için masanın başına geçti. Bir yarım saat kadar çalıştı. Açtığı sayfada Nilay için karaladığı şiiri görünce tekrar onu hatırladı. Sesi çok sıcaktı, “seni mutlaka görmek istiyorum” demişti.

Bu anı uzun zamandır bekliyordu. Kaçıramazdı.

Odağını derse veremiyordu. Sık sık ara vererek balkona çıkıyordu.

Sigara içtiğini bilmiyordu kimse, evde. Gizli gizli içerdi, sonra odasına geçer üzerine parfüm sıkardı. Annesinin öğrenip üzülmesini istemiyordu.

Bir an önce akşam olmasını istiyordu. Ders odağının dışındaydı, artık.

Masanın başındaydı belki. Annesi çalıştığını düşünse de Kemalin aklı başka yerdeydi.

Kemal seçimini anda elde edeceği mutluluktan, hazdan yana yapmıştı.

Bu halde yarın gireceği sınavdan geçer not alması pek mümkün gözükmüyordu.

Hayat sahnesinde karşımıza hep benzer sorular çıkar.

Duygularımızı aktifleştiren seçenekler hep anda seçmezsek bir daha elde edemeyeceğimizi düşündürür, bize.

Oysa kısa vadeyi gözeterek yaptığımız her seçim, uzun vadede kayıpla döner.

Hayatın akışında seçtiğimiz zorlukların ardında fayda elde ettiğimiz bir süreç vardır.

Başında haz olan seçimler genelde uzun vadede zarar ettiğimiz sonuçları getirir.

Kemal akşam olduğunda Nilaylara gitti. Ev çok kalabalık değildi. Nilayla bir köşede sohbet etmeye başladılar, gelecekle ilgili planlarından bahsettiler.

Nilay “Ben Amerika’da bir okuldan kabul aldım. Yüksek Lisans için oraya gideceğim.” Dediğinde, Kemalin başından aşağı kaynar sular dökülmüş gibiydi. Oysa ne hayallerle gelmişti.

Bütün gün kafasında kurguladığı konuşmaya giriş dahi yapamadı. Alt üst olmuştu, düşünceleri. Kendini toparlamaya, olayın şokun atlatmaya çalıştı.

-Sen ne yaptın, mezun oluyorsun değil mi? Diye sordu, Nilay.

-Tek bir sınavım kaldı, yarın gireceğim.

-Hazırlandın mı?

-Evet, evet veririm.

Aslında hiç düşünmek istemediği şey o sınavdı. Bütün gün göz ardı ettiği şeyle artık yüzleşmek zorundaydı. Sınavı geçemezse olacakları düşündü bir anda. Gözü karardı, ayaktaydılar, sendeledi.

-İyi misin Kemal? Hiç iyi gözükmüyorsun.

-Evet, vakit geç oldu, yolum da uzun ben kalkayım, artık.

Sendelemesine sebep olan sınavın sonrasında karşılaşacağı olumsuzluklardı.

Babası tanıdığı insanları aracı yaparak, ona çok bilinen bir inşaat firmasında iş görüşmesi ayarlamıştı. İlk görüşmeler olumlu geçmişti. Yeni bir projeye başlayacaklardı, onunla aynı okuldan mezun Suat Bey ekibimde seni de görmek isterim demişti.

Tabi bu iş mezun olmasına bağlıydı. Büyük bir acı kapladı içini.

Son bir haftadır, boşa geçirdiği zamanları düşünmeye başladı. Çok çaresiz hissetti, kendini.

Gerçeklerle yüzleşmek zorundaydı.

Anda yaşayacağı mutluluk için yaptığı seçimler, ona uzun vadede çok büyük kaybettirmişti.

Hem hoşlandığı kızla ilgili beklentisi boşa düşmüştü, hem de sınavla ilgili bir umudu kalmıştı.

Uzun vadeli hedeflere adımlarla varırız, her adımda bir seçim yaparız. Bu seçimlerde hedefimize uygun kararlar bizi toplamda hedeflediğimiz faydaya götürür.

Anlık haz alacağımız seçimlerin uzun vadede sonuçlarını tartmak gerekir.

Kemalin yaşadıkları hepimizin her gün yaptığı seçimlerin benzeri…

Anlık haz mı? Yoksa başında pek keyif vermese de sonunda ulaştığım fayda mı?

Karar sizin…

Kime sorsak, herkes gerçeğin peşinde koşuyor. Herkes gerçeği arıyor, herkes gerçeği kabul ediyor. İnsanlara, ilişkilere ve olaylara baktığımızda anlamakta zorlandığımız bir şekilde, gerçekten uzaklık var.

Bu neden böyle? İnsan neden gerçeğin tarafındaymış gibi gözüküp, sahteyi tercih eder? İnsan gerçekten nasıl uzaklaşır ve neden bir müddet sonra sahte olanın farkına varamaz?

Çünkü gerçek olanın başında acı olur. İnsan o acıyı tattıktan, o bedeli ödedikten sonra ödülünü alır. Ama insan acelecidir, o ödülü beklemek istemez. İmtihanda tam bu noktadadır zaten.

Anlık haz için, geçici çıkar için, durumu “şimdilik” kurtarmak için sahteye yönelir insan. Çünkü imtihan sorusu kritik durumlarda ve zor şatlarda sorulur genellikle.

O an içinde bulunduğu pozisyonda gerçek kendisine ağır gelir.

Gerçeği kabul etmenin zorluğu ve sorumluluğu insanı korkutur, ürkütür. Çünkü gerçek biraz can yakar. Ama insan, incinsin canı yansın istemez.

Tam da bu noktada insan aslında bile bile yani göz göre göre sahte olanı tercih eder. Bu tercihini; “şimdilik”, “geçici bir süreliğine”, “ilk fırsattan dönmek niyeti” ile yapar.

İlk başlarda böyle olur, tam olarak yaptığını savunamaz. Tam olarak sahteyi kendisine yakıştıramaz. Sanki bunu başka biri yapıyormuş gibi davranır.

Hatta bu sahteyi tercih etmesini başka insanlara başka sebeplere bağlar.

Çünkü gerçeğin acısından korktuğu kadar, sahteyi tercih etmenin faturasından da kaygı duyar. Aman işte bir seferlik diye kendini avutur. Ve sahteyi tercih eder.

İnsan bir sahteyi tercih ettiğinde ise hayat hemen faturasını ödetmez, bekletilir. İnsan bir de burada yanılır. Sahteyi tercih ettiği halde, başına bir iş gelmemiştir!

Kaygı duyduğu gibi bir şey başına gelmemiştir.

Aksine “hiç de fena olmamıştı”(?) Bu ona cesaret verir ve yeni bir sahteyi satın almaya yönelir. Yani siyahta yolculuk başlar…

İnsan gerçekten uzaklaştıkça yalana, sahteye yaklaşır. Yaklaştığı şeye meyleder ve yalana tutunur. Kendisini bir yalana inandıran, hemen yanındaki diğer bir yalana da inanır.

Gerçeğe sırtını dönüp yalanlarla avundukça, kör alana girer ve artık ikametgâhı orası olur. Artık tercih ettiği bu karanlık alanda dostu düşmanı tanıyamaz olur.

Bilinci daralır ve kedine yurt edindiği yeri, savunmaya başlar yani gerçeğe savaş açar.

Gerçeğe savaş açan insan gergin, stresli, hırçın ve hırslı olur. Bir an önce savaşı kazanmak ister. Bir an önce mutlu sona ulaşmak ister. Bundan dolayı acele eder ve acele ettikçe hata oranı artar.

Ancak o kör alanda neyin doğru neyin yanlış olduğunu idrak etmesi mümkün olmadığı için, artık her şey ters yüz olmuştur. Yanlışlar doğru, doğrular yanlış…

Gerçeğe savaş açan insandan adalet, merhamet, sadakat beklenmez. Kendine yurt edindiği kör alanda, silahını kuşanıp rasgele ateş eder.

Bedel ödedikçe sahteye düşkünleşir ve bağımlısı olur. Bağımlı olduğunu ilahlaştırır, ilahını savunmak için gözünü kararttıkça karartır.

Her geçen gün savaşın dozunu artırır. Her geçen gün savaş açtığı gerçeklerin sayısını artırır.

Dışarıdan onu görenlerin çoğu buna bir akıl sır erdiremez. Yakın çevresindekiler bir anlam veremez.

Eleştirseler eleştiriyi dinlemez, yalanını yüzüne çarpsalar duymak istemez. Sineye çekseler sonu gelmez…

“Şimdilik”, “geçici bir süreliğine”, “ilk fırsattan dönmek niyeti” ile başlayan süreç bir oyuna döner. Karanlık bir cephenin, gözü kör savaşçısı olarak oyun devam eder.

Ne de güzel demişler; insanı tanımak için ya alış veriş etmeli, ya da yola gitmeli.

Alış verişte menfaatler çatışır. Çoğu insan sadece kendi faydasını düşünür ve karşı tarafınkini görmezden gelir.

İnsan kendi çıkarının olduğu yerde rengini belli eder. Yolculukta da zorluklarla boğuşur insan.

O zorluklar da, dayanma gücünü, marifetini ve sadakatini gösterir.

İnsan hayatta sadece bir nesneyi satın alarak alış veriş yapmaz. Bir tercihte bulunmak, bir karar vermek, bir şeyi kabul veya reddetmek de bir nevi alış veriştir.

Bu şeyin önemi, etkisi, sonucu ne kadar büyükse, insanın o kararı alırken ortaya koyduğu tercih de o kadar önemli ve büyütür.

O tercih, insanın testidir. Tüm alışverişlerde insan teste tabi tutulur aslında. Kalitesi, karakteri, kişiliği bu testlerde ortaya çıkar.

Kalite ve dayanıklılığını ortaya çıkarmak veya ispat etmek için bir ürün veya malzemenin test edilmesi gibi. Test sürecinde ürün, zorlu koşullara tabi tutulur. Normal koşullarda olmayacak, ama çok zayıf ihtimal bile olsa gerçekleşecek şeylerle test edilir.

Mesela bir araba güvenlik testi yapılırken en kötü çarpışma, takla atma vb. şekillerde test edilir.

Bu testlere göre arabaya değer verilir. Bu test sonuçlarına göre arabanın problemleri ortaya çıkar.

Ya da bir elektronik cihaz. Standart kullanıcı hatalarının çok daha ötesinde, anormal şartlarda test edilir.

Mesela; kapasitesini zorlayacak kadar elektrik verilir ya da azaltılır. Milyonda bir kullanıcın yapabileceği baskı uygulanır ve cihaz defalarca üst üste açılır, kapatılır, tüm tuşlarına ayın anda basılır.

Tüm bu zorlu testler o ürün veya malzemenin kalitesini ortaya çıkarır. Yani malzemenin kalitesi normal koşullarda verdiği tepki ilde değil, anormal, zor koşullarda verdiği tepki ile belli olur.

İşte insanın kalitesi de, rengi de zor koşullarda, sarp yokuşlarda belli olur.

Şartlar elverişli iken, yollar düz, hava güzelken herkes çok şirin, çok şekerdir.

Normal hayatın akışı devam ederken, kolay kolay rengini belli etmez insan.

Fakat şartlar ağırlaştığında, çıkarlar çatıştığında, hatlar karıştığında, yollar ayrışmak zorunda kaldığında; insan gerçek tercihlerini yapar ve gerçek kişiliğine göre kararlarını verir.

Adil olduğu iddia edilen birinin; başkasına ait olan şeyi elinden aldığımız zaman ya hak etmediği ama çok istediğini vermediğimiz zaman belli olur hak anlayışı.

Menfaati söz konusu olduğunda, adaletli olabiliyor mu, oraya bakılır.

Hakkı olmayanı almaya gücü yetiyorken, şatlar uygunken, kimsenin itiraz edecek hali yokken…

Ona sahip olmayı çok da istiyorken el uzatmamak. Nefsi “al al” derken elinin tersiyle itmek, geri çekilmek ve uzaklaşmak… Sakınmak...

Bu koşullarda bu tepkileri verebiliyor mu ona bakılır.

Sabırlı olduğu iddia edilen birinin sabrı, sabır kabı taşmaya zorlandığında belli olur.

Karşı taraf hiç beklenmedik bir anda hiç beklenmedik bir davranışta bulunduğunda, kendini olayın dışına çıkarıp, gerçek bir gözle bakabiliyor mu, ona bakılır.

Sonuç değil, süreçten razı mı ve sürecin acısı bile sonucun hazzı kadar onu mutlu edebiliyor mu, ona bakılır.

Yani koşullar zorlaştığında ve insan bir karar vermek zorunda kaldığında belli eder kendini.

Yoksa hayatın normal akışı içinde “kim kimdir?” tanımak çok kolay değil.

Tabii bir de; hayat normal koşullarda devam edip giderken, kendini sarp yokuşlarda test eden insanlar vardır.

Kendi test laboratuvarını kendi oluşturan, kendi kalite standartlarını kendi belirleyen insanlar… İmaj üzerine imaj, kalite üzerine kalite… Ortada dış baskı yokken kendilerine öz baskı vererek çıtayı yükseltmeye çalışanlar. Hava güzelken de, fırtınaya dayanıklılıklarını artıranlar. Onlara hava dışarıda bozsa da, içeride hep güzel, içerisi hep şeker tadında...

Psikiyatrist Dr. Alper, yeni hastasının dosyasını eline aldı. Notlara kısaca göz gezdirdi.

Bugün Elif’le ilk görüşmesini yapacaktı.

Elif, intihar düşünceleri nedeniyle kliniğe yatırılmış genç bir kadındı.

Dr. Alper, sessizce onu süzdü, ardından yumuşak bir ses tonuyla sordu:

“Seni bu düşüncelere iten en önemli sebep nedir?”

Elif’in gözleri donuk, sesi kısık ama kararlıydı:

“Kocam… Tabii ki kocam,” dedi ve derin bir nefes alarak anlatmaya başladı.

Elif, Murat’la tanıştığında daha yirmili yaşlarının başındaydı.

Onu ilk gördüğü anda kalbine dokunan bir sıcaklık hissetmişti. O güven, o huzur duygusu…

Yıllar geçtikçe bu his kök saldı, dallanıp budaklandı. Murat, onun için sadece bir sevgili değildi. Bundan daha ileriydi. Hayat yolculuğunda elini bırakmayacağı yol arkadaşıydı.

Elif, kalbini, zamanını, hayallerini bu ilişkiye adadı. Üniversite yıllarında harçlıklarından arttırıp ona küçük sürprizler hazırladı.

İş hayatına atıldığında ilk maaşıyla geleceğe dair hayaller kurdu. Sonunda evlendiler.

Elif’in işi ve maaşı iyiydi. Düğün, ev ve tüm masrafları kendi başına halletmişti. Eşinden tek bir şey istememişti.

Evliliklerinin ilk zamanlarında ufak tefek tartışmalar oluyordu. Her seferinde “önemli olan sevgimiz” diyerek affetti. Her hayal kırıklığını “belki değişir” diyerek susturdu.

Yıllar geçtikçe Murat’ın ilgisi azaldı. Sözleri daha sert, sessizlikleri daha ağır oldu.

Elif, çoğu gece ağlarken uykuya dalıyordu. Sabahları ise gözaltındaki morluklarını kapatmaya çalışıyordu.

Yine de inanıyordu. “Eğer Murat’ı daha çok mutlu edersem, her şey düzelecek.”

Bir gün Murat işten ayrıldı. Elif, hiç tereddüt etmeden yüklü bir kredi çekti. Tek isteği eşinin yeniden mutlu olması, eskisi gibi ona bakmasıydı.

Murat yeni bir iş kurdu. Artık daha sık geç gelmeye, bazen sarhoş dönmeye başlamıştı. “Müşterileri eğlendirmek zorundayım. Bunları isteyerek yapmıyorum,” diyordu.

Elif ise her seferinde inanmayı seçti.

Oysa iki yıl önce bir arkadaşı, Murat’ı başka bir kadınla gördüğünü söylemişti. Elif buna asla inanmadı.

“Zaten kıskanç biriydi, hep aramızı bozmak istemişti.” diye düşündü. “Murat asla bana ihanet etmezdi.”

Dr. Alper, Elif’i dinlerken içinden geçirdi: “Her şey gözünün önündeyken nasıl görmezden gelmiş?”

En sonunda gerçek, bütün ağırlığıyla ortaya çıkmıştı. Şiddetli bir kavga sırasında Murat, başka bir kadını sevdiğini söyledi. Onunla yeni bir ev kurduğunu, hatta bir çocukları olduğunu itiraf etmişti.

Bu itiraf Elif’in dünyasını yıkmış, ardından intihara sürüklemişti.

Dr. Alper, merakla sordu:

“Neden eşinizden ayrılmak yerine intiharı düşündünüz?”

Elif’in gözleri doldu, sesi titredi:

“Onca yılımı verdim… Onca emek, fedakârlık… Bu kadar yatırım yaptıktan sonra nasıl bırakırım?

Eğer gidersem, bütün çabam boşa gitmez mi?”

Bu düşünce, boynuna geçirilmiş ağır bir zincir gibiydi. Ayrılmak yerine ölmek, ona daha kolay gelmişti.

Şimdi fark ediyordu. Ölüm de her şeyi boşa çıkaracaktı. Ne yaşadığı yıllar, ne verdiği emek kalacaktı geriye.

Artık ölmek istemiyordu, ama ne yapacağını da bilmiyordu.

Dr. Alper, onunla göz göze geldi. Elif’in kurtuluşu, eşinden ayrılıp kendi hayatını yeniden inşa etmesindeydi.

Elif maalesef gerçeğe o kadar uzaktı ki. Ayrılmak yerine ölümü seçebilecek bir noktaya gelmişti.

“Batık maliyet yanılgısı,” diye düşündü doktor.

İnsan bazen bir şeye çok fazla zaman, emek, para ya da duygu yatırımı yapar. Mantıklı olmadığı hâlde bu durumu sürdürmeye devam eder.

Çünkü hep şu düşünce ağır basar:

“Bu kadar yatırım yaptım, bırakamam.”

Elif’in zincirlerini kırması kolay olmayacaktı. Yılların yükünü bir anda bırakmak imkânsızdı.

Dr. Alper biliyordu; her yolculuk ilk adımla başlar…

“Canım çok sıkılıyor anne!” diye bağırdı Aslı, kanepeye yayılmış, telefonuna boş boş bakarken.
“Biraz canın sıkılsın yavrum, fena mı olur?” dedi annesi Elif Hanım, mutfaktan gülümseyerek.
“Senin için kolay tabii. Benim sıkılmam dayanılmaz bir şey.”
“Dayanılmaz değil, alışmadığın bir şey sadece.”

Elif Hanım’ın içi burkuldu. Kızına acımıyor değildi ama bir şeylerin yanlış gittiğini artık anlamıştı. Aslı on üç yaşına gelmişti, ama hâlâ her anının planlanmasını bekliyordu. Elif Hanım yıllarca kızına “hiçbir eksiklik yaşatmamak” için çırpınmıştı. Kızının gözyaşlarını görmek onun için en büyük yenilgiydi. O yüzden küçük yaşlardan beri her sıkıntısını çözmüş, her boşluğunu doldurmuştu.

Aslı anaokulundayken bile evde tek başına vakit geçirmesin diye her günü farklı etkinliklerle doldururdu Elif Hanım: drama, yüzme, piyano, İngilizce...
Aslı’nın canı bir gün bile sıkılmasın diye program üzerine program yapmıştı. “Mutlu bir çocuk yetiştiriyorum,” diyordu kendine. “Canı sıkılan çocuk mutsuz olur.”

Ama şimdi, on üç yaşındaki Aslı, boş kaldığı anda ne yapacağını bilmeyen, sıkıldığında öfkeyle patlayan bir genç olmuştu.

Bir gün Elif Hanım kararını verdi.
Telefonu, tableti ve bilgisayarı kaldırdı.
“Aslı, bir hafta boyunca hiçbir ekran yok.”

“Anne! Bu işkence resmen! Ne yapacağım ben?!”

“Bulursun bir şey. Kitap var, boya kalemlerin var, kütüphanede dergiler var. Belki sıkılırsın… belki de bir şey üretirsin.”

Aslı sinirlendi, surat astı, kapıyı çarptı. Gün boyu odasında dolandı durdu.
Ama ikinci gün öğleden sonra sessizlikten bunalmış bir şekilde defterine karalamalar yapmaya başladı. Çizdi, sildi, tekrar çizdi.

Evde dolaştı, sıkıntıdan neredeyse duvarla konuşacaktı.

Üçüncü gün o karalamalar bir hikâyeye dönüştü.

Küçük bir kızın kendi sıkıntısından kaçarken kendini bulduğu bir hikâye…
Bir hafta sonunda annesine gösterdiği sayfada bir hikâye vardı. Küçük bir kızın, “can sıkıntısından kaçarken kendini bulan” hikâyesi.

Elif Hanım’ın gözleri doldu.
“Demek ki canın sıkılınca içindeki sesi duymaya başlamışsın,” dedi.

Aslı o akşam düşündü:

“Belki de sıkılmak o kadar kötü bir şey değildir.”

İnsan bazen sıkılınca düşünmeye başlıyor.

Düşününce de kendiyle kalıyor.

Kendiyle kalınca da neler yapabileceğini fark ediyor.

İnsan canı sıkılınca, zihin kendiyle baş başa kalır.
Sessizlikte üretim filizlenir.
Her boşluğu bir şeylerle doldurursak, içimizdeki üretme isteğini de boğarız.

Deneyim, sadece yapılan şeylerden değil, yapılmayan anların getirdiği farkındalıktan da doğar.

O yüzden…

“Biraz canın sıkılsın, Aslı.”

Çünkü bazen sıkıntı, insanın kendi iç yolculuğunun başlangıcıdır.

Pages

Bu Blogda Ara

Popular Posts

Blog Arşivi